Με
αφορμή το θέμα της αιθαλομίχλης αναδημοσιεύουμε το παρακάτω κείμενο.
Ιωάννης Κακαράς
Δασολόγος – τεχνολόγος ξύλου και ξύλινων κατασκευών
τ. καθηγητής ΤΕΙ
kakaras@teilar.gr
Δασολόγος – τεχνολόγος ξύλου και ξύλινων κατασκευών
τ. καθηγητής ΤΕΙ
kakaras@teilar.gr
Φέτος, όπως και πέρσι και πρόπερσι, με τη νομοθετική κάλυψη της Πολιτείας,
οργιάζει η διάθεση εντελώς υγρού - κάθυγρου καυσόξυλου ελιάς, δρυός (μέχρι
ποσοστά 80 και 90% του ξηρού τους βάρους), από δένδρα, πολλά των οποίων
υλοτομούνται και διατίθενται στην αγορά την ίδια μέρα, (λες και είναι
ζαρζαβατικά) και κανένας δεν ενημερώνει τον κόσμο να αποφεύγει την αγορά υγρών
καυσόξυλων. Το καυσόξυλο που υλοτομείται σήμερα, ανάλογα με την πυκνότητά του
πρέπει να διατίθεται στην αγορά μετά πάροδο 6 έως και 18 μηνών, διάστημα που
είναι απαραίτητο για την ξήρανσή του στον αέρα Τελικά οι πολίτες αγοράζουν νερό
στην τιμή του καυσόξυλου και πληρώνουν για την εξάτμισή του κατά την καύση, ενώ
ταυτόχρονα δεν ζεσταίνονται και ρυπαίνουν το περιβάλλον.
Εάν η Πολιτεία επέβαλε με νομοθετική ρύθμιση, τα καυσόξυλα που πωλούνται στην
αγορά να έχουν υγρασία 16% (επί τοις εκατό του ξηρού βάρους του ξύλου) και
κάτω, δεν θα υπήρχε πρόβλημα αιθαλομίχλης στην ατμόσφαιρα των μεγάλων και
μικρών πόλεων της Ελλάδας. Η ισχύουσα νομοθεσία (αγορανομική διάταξη 4/2012
(ΦΕΚ 3313/12-12-2012) και ΦΕΚ Β 1589/21-6-2013, Κεφ. 4.4 Στερεά καύσιμα, Άρθρο
124) καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο πωλούνται τα καυσόξυλα (με το χωρικό
κυβικό μέτρο ή χύδην), χωρίς να καθορίζει ότι το ξύλο επιβάλλεται να περιέχει
υγρασία κάτω του 16%. Είναι επιστημονικά δεδομένο αλλά και στην πράξη γνωστό
ότι το υγρό ξύλο δεν καίγεται εύκολα και παράγει μεγάλη ποσότητα ρύπων
καπνού και αιθάλης, ενώ ταυτόχρονα καταναλίσκεται ένα μεγάλο ποσοστό της
θερμαντικής αξίας του για την εξάτμιση του νερού που περιέχει στη μάζα
του. Με την απαράδεκτη νομοθετική ρύθμιση της Πολιτείας, ενισχύεται η
αισχροκέρδεια (αφού πωλείται το νερό στη τιμή του ξηρού ξύλου), δυσφημείται το
ξύλο ως πηγή ενέργειας και ενισχύεται σε ύποπτο βαθμό η κατανάλωση μη
ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (πετρέλαιο, υγραέριο, ηλεκτρική ενέργεια). Το
ύποπτο στον χειρισμό του όλου θέματος από την πλευρά του αρμόδιου Υπουργείου
είναι ότι στην διαβούλευση του προς ψήφιση Νόμου όλοι οι ειδικοί επιστήμονες
τόνιζαν την ανάγκη να είναι υποχρεωτική η πώληση ξηρών καυσόξυλων και το
Υπουργείο έπραξε το αντίθετο.
Θα έλεγα ότι το υγρό ξύλο ως καύσιμο σε τζάκια και σόμπες συμπεριφέρεται όπως η βενζίνη ή το πετρέλαιο που είναι νοθευμένα με νερό, δηλ. έχει περιορισμένη απόδοση και προκαλεί ρύπανση. Το καυσόξυλο που υλοτομείται σήμερα, ανάλογα με την πυκνότητά του πρέπει να διατίθεται στην αγορά μετά πάροδο 6 έως και 18 μηνών, διάστημα που είναι απαραίτητο για την ξήρανσή του στον αέρα. Τουλάχιστον έξι μήνες για τα ελαφρά ξύλα όπως έλατο, πεύκο, λεύκη, και 10 έως 18 μήνες για τα βαριά ξύλα, όπως η δρυς, η ελιά η οξιά κ.α. Ειδικά το πουρνάρι, η βελανιδιά η ελιά που είναι και δημοφιλή ως καυσόξυλα, απαιτούν το μεγαλύτερο χρόνο.
Τον φετινό χειμώνα, όπως και πέρσι και πρόπερσι, με νομοθετική κάλυψη της Πολιτείας, οργιάζει η διάθεση εντελώς υγρού - κάθυγρου ξύλου ελιάς, δρυός (ποσοστά 80 και 90% του ξηρού τους βάρους), από δένδρα, πολλά των οποίων υλοτομούνται και διατίθενται στην αγορά την ίδια μέρα, (λες και είναι ζαρζαβατικά) και κανένας ειδικός ή μη δεν σχολιάζει το γεγονός και δεν ενημερώνει τον κόσμο να αποφεύγει την αγορά υγρών καυσόξυλων. Τελικά οι πολίτες αγοράζουν νερό στην τιμή του καυσόξυλου και πληρώνουν για την εξάτμισή του κατά την καύση, ενώ ταυτόχρονα δεν ζεσταίνονται και ρυπαίνουν το περιβάλλον. Ποιος ευθύνεται λοιπόν για την αυξημένη ρύπανση της ατμόσφαιρας από αιθαλομίχλη; Πως καταφέρνουμε στον τόπο μας και δεν εφαρμόζουμε τα αυτονόητα. Πως καταφέρνουμε και πέφτουμε θύματα κερδοσκοπίας, ανεπάρκειας και ιδιοτέλειας των ιθυνόντων αλλά και σκόπιμης εξυπηρέτησης συμφερόντων.
Το ξύλο έχει πολύπλοκη δομή και η χημική του σύσταση είναι: κυτταρίνη, λιγνίνη, ημικυτταρίνες και εκχυλίσματα. Για την κατανόηση του θέματος που αναλύουμε ακολουθεί απλοποιημένη αναφορά της διαδικασίας καύσης του ξύλου με την αύξηση της θερμοκρασίας: Εάν τοποθετήσουμε το ξύλο σε περιβάλλον σταδιακά αυξανόμενης θερμοκρασίας, λαμβάνουν χώρα τα ακόλουθα φαινόμενα: πρώτα εξατμίζεται η υγρασία του ξύλου στους 100ο C και ακολουθούν εξαέρωση των πτητικών ουσιών στους 95 έως 150ο C, επιφανειακή απανθράκωση και βραδεία έξοδος εύφλεκτων αερίων στους 150 έως 200ο C, ταχύτερη έξοδος αερίων και στη συνέχεια ανάφλεξη και πυράκτωση του ξύλου στους 200 έως 370ο C, ταχεία ανάφλεξη αερίων και σχηματισμός πυρακτωμένων ανθράκων στους 370 έως 500ο C. Παράλληλα για την εξάτμιση του νερού που περιέχεται στο ξύλο στους 100ο C, αναλίσκεται ένα σοβαρό ποσοστό της θερμαντικής αξίας του ξύλου που φθάνει και το 25%. Είναι λοιπόν κατανοητό ότι η ύπαρξη μεγάλου ποσοστού υγρασίας στο ξύλο δημιουργεί συνθήκες ατελούς καύσης και παρατείνει τα στάδια εξάτμισης, επιφανειακής απανθράκωσης και βραδείας εξόδου των εύφλεκτων αερίων πριν αυτά αναφλεγούν, παράγοντες οι οποίοι ευθύνονται για τη ρύπανση και δημιουργία αιθάλης. Εάν το ξύλο είναι ξηραμένο στον αέρα σε ποσοστό 16% του ξηρού του βάρους, εάν έχει μικρές διαστάσεις και είναι κατά προτίμηση σκισμένο με τσεκούρι ή ειδική σφήνα, τότε υπάρχουν οι συνθήκες τέλειας καύσης με γρήγορη ανάφλεξη και προϊόντα καύσης διοξείδιο του άνθρακα και στάχτη. Τα πράγματα λοιπόν είναι πολύ απλά: Η Πολιτεία πρέπει το συντομότερο δυνατό, να επιβάλλει με διόρθωση της ισχύουσας νομοθεσίας με μία φράση, τα καυσόξυλα να πωλούνται υποχρεωτικά ξηραμένα στο 16 % του ξηρού τους βάρους και να αποτελούνται από υγιές ξύλο δασικών δένδρων. Παράλληλα πρέπει να ενημερώνει τους πολίτες για το σωστό τρόπο καύσης του ξύλου, ώστε να μη προκαλείται ρύπανση στο περιβάλλον, να γίνεται πλήρης αξιοποίηση της θερμαντικής αξίας του ξύλου και να δημιουργείται το επιδιωκόμενο ζεστό περιβάλλον θαλπωρής στον θερμαινόμενο εσωτερικό χώρο των κατοικιών. Στα ΜΜΕ πολλοί δημοσιογράφοι αλλά και μη ειδικοί στο θέμα της πρώτης ύλης επιστήμονες δεν τοποθετούνται σωστά και δεν επισημαίνουν τις απαραίτητες προϋποθέσεις που αφορούν τη σωστή καύση του ξύλου σε εσωτερικούς χώρους.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το ξύλο είναι οικολογικό προϊόν, από το οποίο παράγονται πάνω από 3.000 προϊόντα με μηχανική και χημική κατεργασία. Το ξύλο είναι επίσης αποθήκη της ηλιακής ενέργειας, που δημιουργείται με την αειφόρο διαδικασία του θαύματος της φωτοσύνθεσης, δεσμεύοντας το διοξείδιο του άνθρακα της ατμόσφαιρας, την ηλιακή ενέργεια και τα θρεπτικά στοιχεία του εδάφους. Σεβασμός στο περιβάλλον επιβάλλει τη σωστή διαχείριση του δάσους με τήρηση της αρχής της αειφορίας και την πλήρη αξιοποίησή του ξύλου. Στην επίτευξη του στόχου αυτού τον πρωτεύοντα ρόλο παίζει η Πολιτεία.
Το καύσιμο ξύλο, το οποίο έχει τη μορφή πέλετ μετά από μηχανική κατεργασία, ξηραμένο σε ποσοστό κάτω του 10% (γιατί συσκευάζεται σε μέσα συσκευασίας) και αποτελείται από υγιές ξύλο δασικών δένδρων και είναι πιστοποιημένο για καύση σε κατοικίες, αποτελεί ακόμη καλύτερο υλικό για καύση σε ειδικές σόμπες και καυστήρες κεντρικής θέρμανσης, λόγω των μικρών διαστάσεων των τεμαχιδίων ξύλου, δηλ. των πέλετ (διάμετρος 4-5 mm και μήκος 6 έως 8 mm) και λόγω της δυνατότητας ρύθμισης της ταχύτητας τροφοδοσίας των πέλετ και του αέρα. Ανάλογο περιβάλλον δημιουργεί και η καύση του πριονιδιού σε παραδοσιακές σόμπες.
Τέλος καλό υλικό για καύση σε τζάκια και σόμπες είναι και οι τυποποιημένες μπριγκέτες από ξηραμένα πλανίδια υγιούς ξύλου.
Θα έλεγα ότι το υγρό ξύλο ως καύσιμο σε τζάκια και σόμπες συμπεριφέρεται όπως η βενζίνη ή το πετρέλαιο που είναι νοθευμένα με νερό, δηλ. έχει περιορισμένη απόδοση και προκαλεί ρύπανση. Το καυσόξυλο που υλοτομείται σήμερα, ανάλογα με την πυκνότητά του πρέπει να διατίθεται στην αγορά μετά πάροδο 6 έως και 18 μηνών, διάστημα που είναι απαραίτητο για την ξήρανσή του στον αέρα. Τουλάχιστον έξι μήνες για τα ελαφρά ξύλα όπως έλατο, πεύκο, λεύκη, και 10 έως 18 μήνες για τα βαριά ξύλα, όπως η δρυς, η ελιά η οξιά κ.α. Ειδικά το πουρνάρι, η βελανιδιά η ελιά που είναι και δημοφιλή ως καυσόξυλα, απαιτούν το μεγαλύτερο χρόνο.
Τον φετινό χειμώνα, όπως και πέρσι και πρόπερσι, με νομοθετική κάλυψη της Πολιτείας, οργιάζει η διάθεση εντελώς υγρού - κάθυγρου ξύλου ελιάς, δρυός (ποσοστά 80 και 90% του ξηρού τους βάρους), από δένδρα, πολλά των οποίων υλοτομούνται και διατίθενται στην αγορά την ίδια μέρα, (λες και είναι ζαρζαβατικά) και κανένας ειδικός ή μη δεν σχολιάζει το γεγονός και δεν ενημερώνει τον κόσμο να αποφεύγει την αγορά υγρών καυσόξυλων. Τελικά οι πολίτες αγοράζουν νερό στην τιμή του καυσόξυλου και πληρώνουν για την εξάτμισή του κατά την καύση, ενώ ταυτόχρονα δεν ζεσταίνονται και ρυπαίνουν το περιβάλλον. Ποιος ευθύνεται λοιπόν για την αυξημένη ρύπανση της ατμόσφαιρας από αιθαλομίχλη; Πως καταφέρνουμε στον τόπο μας και δεν εφαρμόζουμε τα αυτονόητα. Πως καταφέρνουμε και πέφτουμε θύματα κερδοσκοπίας, ανεπάρκειας και ιδιοτέλειας των ιθυνόντων αλλά και σκόπιμης εξυπηρέτησης συμφερόντων.
Το ξύλο έχει πολύπλοκη δομή και η χημική του σύσταση είναι: κυτταρίνη, λιγνίνη, ημικυτταρίνες και εκχυλίσματα. Για την κατανόηση του θέματος που αναλύουμε ακολουθεί απλοποιημένη αναφορά της διαδικασίας καύσης του ξύλου με την αύξηση της θερμοκρασίας: Εάν τοποθετήσουμε το ξύλο σε περιβάλλον σταδιακά αυξανόμενης θερμοκρασίας, λαμβάνουν χώρα τα ακόλουθα φαινόμενα: πρώτα εξατμίζεται η υγρασία του ξύλου στους 100ο C και ακολουθούν εξαέρωση των πτητικών ουσιών στους 95 έως 150ο C, επιφανειακή απανθράκωση και βραδεία έξοδος εύφλεκτων αερίων στους 150 έως 200ο C, ταχύτερη έξοδος αερίων και στη συνέχεια ανάφλεξη και πυράκτωση του ξύλου στους 200 έως 370ο C, ταχεία ανάφλεξη αερίων και σχηματισμός πυρακτωμένων ανθράκων στους 370 έως 500ο C. Παράλληλα για την εξάτμιση του νερού που περιέχεται στο ξύλο στους 100ο C, αναλίσκεται ένα σοβαρό ποσοστό της θερμαντικής αξίας του ξύλου που φθάνει και το 25%. Είναι λοιπόν κατανοητό ότι η ύπαρξη μεγάλου ποσοστού υγρασίας στο ξύλο δημιουργεί συνθήκες ατελούς καύσης και παρατείνει τα στάδια εξάτμισης, επιφανειακής απανθράκωσης και βραδείας εξόδου των εύφλεκτων αερίων πριν αυτά αναφλεγούν, παράγοντες οι οποίοι ευθύνονται για τη ρύπανση και δημιουργία αιθάλης. Εάν το ξύλο είναι ξηραμένο στον αέρα σε ποσοστό 16% του ξηρού του βάρους, εάν έχει μικρές διαστάσεις και είναι κατά προτίμηση σκισμένο με τσεκούρι ή ειδική σφήνα, τότε υπάρχουν οι συνθήκες τέλειας καύσης με γρήγορη ανάφλεξη και προϊόντα καύσης διοξείδιο του άνθρακα και στάχτη. Τα πράγματα λοιπόν είναι πολύ απλά: Η Πολιτεία πρέπει το συντομότερο δυνατό, να επιβάλλει με διόρθωση της ισχύουσας νομοθεσίας με μία φράση, τα καυσόξυλα να πωλούνται υποχρεωτικά ξηραμένα στο 16 % του ξηρού τους βάρους και να αποτελούνται από υγιές ξύλο δασικών δένδρων. Παράλληλα πρέπει να ενημερώνει τους πολίτες για το σωστό τρόπο καύσης του ξύλου, ώστε να μη προκαλείται ρύπανση στο περιβάλλον, να γίνεται πλήρης αξιοποίηση της θερμαντικής αξίας του ξύλου και να δημιουργείται το επιδιωκόμενο ζεστό περιβάλλον θαλπωρής στον θερμαινόμενο εσωτερικό χώρο των κατοικιών. Στα ΜΜΕ πολλοί δημοσιογράφοι αλλά και μη ειδικοί στο θέμα της πρώτης ύλης επιστήμονες δεν τοποθετούνται σωστά και δεν επισημαίνουν τις απαραίτητες προϋποθέσεις που αφορούν τη σωστή καύση του ξύλου σε εσωτερικούς χώρους.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το ξύλο είναι οικολογικό προϊόν, από το οποίο παράγονται πάνω από 3.000 προϊόντα με μηχανική και χημική κατεργασία. Το ξύλο είναι επίσης αποθήκη της ηλιακής ενέργειας, που δημιουργείται με την αειφόρο διαδικασία του θαύματος της φωτοσύνθεσης, δεσμεύοντας το διοξείδιο του άνθρακα της ατμόσφαιρας, την ηλιακή ενέργεια και τα θρεπτικά στοιχεία του εδάφους. Σεβασμός στο περιβάλλον επιβάλλει τη σωστή διαχείριση του δάσους με τήρηση της αρχής της αειφορίας και την πλήρη αξιοποίησή του ξύλου. Στην επίτευξη του στόχου αυτού τον πρωτεύοντα ρόλο παίζει η Πολιτεία.
Το καύσιμο ξύλο, το οποίο έχει τη μορφή πέλετ μετά από μηχανική κατεργασία, ξηραμένο σε ποσοστό κάτω του 10% (γιατί συσκευάζεται σε μέσα συσκευασίας) και αποτελείται από υγιές ξύλο δασικών δένδρων και είναι πιστοποιημένο για καύση σε κατοικίες, αποτελεί ακόμη καλύτερο υλικό για καύση σε ειδικές σόμπες και καυστήρες κεντρικής θέρμανσης, λόγω των μικρών διαστάσεων των τεμαχιδίων ξύλου, δηλ. των πέλετ (διάμετρος 4-5 mm και μήκος 6 έως 8 mm) και λόγω της δυνατότητας ρύθμισης της ταχύτητας τροφοδοσίας των πέλετ και του αέρα. Ανάλογο περιβάλλον δημιουργεί και η καύση του πριονιδιού σε παραδοσιακές σόμπες.
Τέλος καλό υλικό για καύση σε τζάκια και σόμπες είναι και οι τυποποιημένες μπριγκέτες από ξηραμένα πλανίδια υγιούς ξύλου.
